آثار تاریخی و طبیعی ایران که جهانی شده اند3

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، اردبیل

آرامگاه قزلباشان

مجموعه بقعه «شیخ صفی الدین اردبیلی» و جد پادشاهان صفویه در سال 735 هجری به دست فرزند او، «صدرالدین موسی»، بنا شد. در این بنا به غیر از مقبره شخی صفی، مقبره «شاه اسماعیل اول» و همسر او و جمعی از بزرگان قزلباش و صاحب منصبان صفویه هم قرار دارد. این مجموعه از لحاظ معماری و تزیینات در نوع خود منحصر به فرد است. بخش های مختلف این آرامگاه عبارتند از: چینی خانه، مسجد، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه، چراغ خانه، کتابخانه، نقاره خانه و... این بنا در سال 1389 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

میدان نقش جهان، اصفهان

میدان مستطیلی

میدان نقش جهان، در زمان صفویه به جای باغ بزرگی که در همین محل قرار داشت و نقش جهان نامیده می شد، ساخته شد. این میدان برخلاف نقشه بسیاری از میدان های جهان، به شکل مستطیل و دارای ابعادی به طول 560 متر و عرض 160 متر است. از ویژگی های این میدان، وجود ساختمان های بسیار مهم و بازاری دوطبقه در اطراف آن است. بناهای پیرامونی این میدان که هرکدام، مظهری از هنر و خلاقیت هنرمندان و مهندسان و صنعتگران ایرانی هستند، عبارتند از: بنای کاخ عالی قاپو، مسجد امام (شاه)، مسجد شیخ لطف الله و سردر قیصریه. میدان نقش جهان که در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده بود، در اردیبهشت ماه 1358 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

دشت لوت، خراسان جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان

لوت پهناور

دشت لوت نخستین اثر طبیعی ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. دشت لوت که گاه به اشتباه آن را کویر خطاب می کنیم، دارای ویزگی هایی است که آن را از دیگر دشت های جهان جدا و متمایز می کند. مساحت این دشت حدود 36 هزار کیلومتر مربع یا دو میلیون و 300 هزار هکتار و مساحت حریم آن 17 هزار کیلومتر مربع یا یک میلیون و 700هزار هکتار است و وسعت آن از مساحت بعضی کشورهای جهان بیشتر است. این منطقه علاوه بر ویژگی های طبیعی دارای محوطه هایی باستانی با قدمتی بیش از پنج هزار سال است و از جمله این مناطق باید به ناحیه شهداد اشاره کرد. دشت لوت در 27 تیرماه 1395 با رای تمامی اعضای کمیته میراث جهانی به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

کاریزهای ایران؛ خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، کرمان، مرکزی و اصفهان

آبرسانی زیرزمینی

مجموعه 11 قنات یا کاریز با قدمتی نزدیک به دو هزار سال در 25 تیرماه 1395 در چهلمین اجلاس یونسکو به عنوان بیستمین اثر جهاین ایرانی به ثبت رسید. این کاریزها عبارتند از: قصبه گناباد، بلده فردوس، زاچ حسن آباد، آسیاب آبی میرزانصرالله مهریز، جوپار کرمان، اکبرآباد و قاسم آباد بروات بم، مون اردستان، وزوان اصفهان، مزدآباد اصفهان و ابراهیم اصفهان.

مجموعه کلیساهای آذربایجان، آذربایجان شرقی و غربی

مسیحی های وطنی

به دنبال تلاش های سازمان میراث فرهنگی و شورای خلیفه گری ارامنه، مجموعه ای از کلیساهای تاریخی ایران در سال 1387 به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیدند. این کلیساها عبارتند از:

کلیساهای تادئوس مقدس: به دلیل دفن یکی از حواریون در سال 66 میلادی در آن، ارزش بسیاری در میان پیروان حضرت مسیح (ع) دارد.

کلیسای سنت استپانوس: در نود و هفت کیلومتری کلیسای تادئوس در آذربایجان شرقی واقع شده است و به دلیل معماری و تزیینات تاریخی ارزش فراوان دارد.

کلیسای مریم مقدس: در روستای دره شام قرار دارد و قدمت آن نزدیک به 400 سال است.

کلیسای آندره ورتی یا چوپان: در ساحل رودخانه ارس و در مجاورت یک گورستان تاریخی قرار دارد.

کلیسای مریم یا زورزور: در دوازده کیلومتری جنوب ماکو است.

مجموعه پاسارگاد، فارس

شهر هخامنشی

مجموعه تاریخی پاسارگاد شامل آرامگاه کوروش کبیر، باغ پادشاهی، کاخ دروازه، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، آرامگاه کمبوجیه، محوطه مقدس و تنگه بلاغی در سال 1383 با صد در صد آرا در فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو ثبت شد.این مجموعه، بازمانده ای تاریخی و بسیار مهم از دوران هخامنشی است که در محل استقرار اصلی قوم پاسارگاد از جمله اقوام آریایی، در مساحتی نزدیک به 7127 هکتار ساخته شده است.